Verkrachtingshandleiding

Sandra Harding was een Amerikaanse academica bekend omwille van haar uitspraak dat Newtons Philosophiæ naturalis principia mathematica (1687) als een ‘verkrachtingshandleiding’ kan gelezen worden. Ze deed die boude uitspraak in haar boek The science question in feminism (1986, NL: ‘De wetenschapsvraag in het feminisme’).

Achteraf had ze spijt van die uitspraak.

Nochtans had ze er wel wat over nagedacht. Het ging haar over de metaforen die Newton bezigde. In haar boek ging de gedachtengang zo:

‘Het begrijpen van de natuur als een vrouw die onverschillig staat tegenover verkrachting of deze zelfs toejuicht, was … is fundamenteel voor de interpretaties van deze nieuwe opvattingen over natuur en onderzoek.’

Harding gebruikt naast de term ‘rape’ (verkrachting), de term ‘torture’ (martelen) in relatie tot het onderzoek van Bacon, Newton en Machiavelli.

‘De dood van de natuur’

Hardings observaties gaan terug naar het boek The death of nature (1980) van Carolyn Merchant waar je leest:

‘Veel van de beelden die Bacon gebruikte om zijn nieuwe wetenschappelijke doelstellingen af te bakenen, zijn afkomstig uit de rechtszaal en, omdat ze de natuur behandelen als een vrouw die gemarteld moet worden door middel van mechanische ingrepen, doen ze sterk denken aan de verhoren van de heksenprocessen en de mechanische apparaten die gebruikt werden om heksen te martelen.’

en

‘De ondervraging van heksen als symbool voor de ondervraging van de natuur, de rechtszaal als model voor de inquisitie en marteling door middel van mechanische apparaten als instrument voor de onderwerping van wanorde waren fundamenteel voor de wetenschappelijke methode als macht.’

Uitweiding

Als ik die teksten probeer te vinden, stuit ik op de Latijnse tekst ‘De augmentis scientiarum’ en ik vraag me af of Bacon in het Engels of in het Latijn schreef. Ik google het en vind niet direct de juiste info.

Ik vraag het aan ChatGPT en die geeft meteen antwoord:

‘Francis Bacon, the scientist and philosopher, wrote in both English and Latin. His more philosophical and literary works, like Essays and The Advancement of Learning, were written in English, while his more technical and scientific works, like Novum Organum and De Augmentis Scientiarum, were written in Latin to reach an international scholarly audience.”

Cassirer

Ter verdediging van Harding en Merchant en alle andere dames die zochten naar een feministische epistemologie het volgende. Ook Ernst Cassirer vergeleek de natuuronderzoekingen van Bacon met het ‘op de pijnbank leggen’ (to put on the rack). Hij deed dat in het Duits in een boek uit 1932 dat vertaald zou worden als The platonic renaissance in England.

Maar helemaal los daarvan, rust zacht Sandra.