Ik kom gisteren thuis van een etentje bij de ontwikkelingsmedewerkster waar de melomane ook was. Ik had Bolkestein daar kort even vermeld. Meestal wordt die Nederlandse politicus in een adem genoemd met Pim Fortuyn en Geert Wilders en ik vond dat eerst te weinig opmerkelijk om hem een laatste rustplaats in Dodenstad te geven, maar dan check ik mijn bronnen en ik vind de video van het debat tussen Frits Bolkestein en Noam Chomsky van maandagavond 22 mei 1989 in de Nieuwe Kerk te Groningen georganiseerd door het NRC Handelsblad.

Die video zag ik in 2021 voor het eerst. Ik wilde toen het fijne weten van het boek Manufacturing Consent (1988) van Chomsky. Maar dat debat was ik helemaal vergeten. Wat leerde ik toen? Manufacturing Consent beweert dat misdaden door communistische regimes (Cambodia, Centraal Amerika) veel meer persaandacht krijgen dan misdaden van de Verenigde Staten (Oost-Timor). Dat de Amerikaanse media handpoppen zijn van de Amerikaanse elites.

In dit debat geeft Bolkestein een aantal tegenvoorbeelden: berichten over Steve Biko en de inval van Israël in Libanon van 1982, de aandacht en goedkeuring van de Sandinista.

Draagvlak

De meest betekenisvolle passage komt van Bolkestein wanneer hij zegt:

“Professor Chomsky calls this [a coherent set of generally accepted principles] the manufacture of consent. I call it the creation of consensus. In Holland we call it draagvlak, which means foundation. Professor Chomsky thinks it is deceitful but it is not. In a representative democracy it means winning people for one’s point of view. But I do not think that professor Chomsky believes in representative democracy, I think he believes in direct democracy. With Rosa Luxemburg he longs for the creative spontaneous self-correcting force of mass action. That is the vision of the anarchist it is also a boy’s dream.”

Dat draagvlak is hetzelfde als wat N-VA de grondstroom noemt en het is in zekere zin een vorm van medeplichtigheid die ik in het verleden beschreven heb in mijn stuk “Mythe, meute, Europa” (2018). Daarin beweer ik dat we allemaal bloed aan onze handen hebben omdat we nu eenmaal in een maatschappij leven, gewoonweg deel uitmaken van een groep mensen is voldoende. Dat geldt ook voor de Aziaten, de Afrikanen, de Amerikanen, dat geldt voor elke groep. We verschuilen ons achter de groep en onze groep is altijd betrokken bij misdaden.

Schuldcomplex

Het verschil met de rest van de wereld is dat het Westen a) in de laatste vierhonderd jaar tamelijk veel menselijkheidsmisdaden gepleegd heeft omdat het grote delen van de wereld veroverd heeft en b) daar een heel groot schuldcomplex over heeft. Dat het bovendien denkt het enige harteloze continent te zijn. Dat het een hekel heeft aan zichzelf. Dat het dus oikofoob is, een hekel (foob) heeft aan het eigen huis (oikos).

Zij die graag aan dat schuldcomplex lijden vinden veel troost in Chomsky. Want Chomsky heeft gelijk. De wereld is oneerlijk. En wreed. En Chomsky is een idealist.

En Bolkestein? Een cynicus? Een realist? In elk geval geen idealist.

Bolkestein verwijt Chomsky samenzweringstheorieën te slijten en Chomsky antwoordt: dat zijn ze niet, het zijn institutionele analyses.

Hier in Dodenstad hechten wij belang aan zowel Bolkesteinse als Chomskyaanse inzichten.

Rust zacht Frits.