Wij van Dodenstad graven ‘s avonds niet. Na zonsondergang houdt het werk op. De doodgravers zitten dan in hun barakken en ik kijk dan wel eens graag een film van een van onze nieuwe bewoners. Of lees een hunner boeken. Of bekijk hun gebouwen, schilderijen en beeldhouwwerken. Of ik luister naar hun muziek.

Vanavond keek ik achtereenvolgens naar The Maids (1975) en Sunday Bloody Sunday (1971), want Glenda Jackson is dood.

Haar zus die in The Maids doet alsof ze ‘Madame’ is, zegt:

‘Ik haat bedienden. Ik haat hun verfoeilijke en verachtelijke soort. Bedienden horen niet bij de mensheid. Ze lekken. Ze zijn een uitwaseming die blijft hangen in onze kamers, in onze gangen, die ons binnendringt, ons binnendringt via de mond, die ons corrumpeert. Ik braak jullie uit.’

The Maids

Glenda neemt het ogenschijnlijk onbewogen op. Zij en haar zus doen tenslotte ook maar alsof. Elk om beurt willen ze ‘Madame’ spelen als ‘Madame’ uithuizig is. Als kinderen roepen ze: ‘nu is het mijn beurt!’. De ander speelt dan de rol van meid en doet extra onderdanig: ‘mijn grootste verlangen is dat ‘Madame’ er schitterend uitziet’. Ze helpt ‘Madame’ in haar zwarte lakschoenen. Ze spuwt er eerst nog even op met de bedoeling ze op te blinken en ‘Madame’ geeft haar dan een standje omdat ze vies is van dat speeksel van haar bediende.

‘Buig dieper en bekijk jezelf in de reflectie van mijn schoenen, denk je nu echt dat ik dat leuk vind dat mijn schoenen gehuld zijn in een film van jouw speeksel, in de dampen van jouw miasma?’

Terwijl ze buigt krijgt ze een tip van Madame’s schoen plagerig in haar gezicht geduwd.

Het is een spel. Het loopt slecht af. De vergelijking met de gezusters Papin is vaak gemaakt en Genet zal altijd zeggen dat er geen verband is. Papin. Kent u dat verhaal? De zussen Papin? Hoe die hun bazen vermoordden en hun oogkassen …? Nee? Een dieptepunt in de geschiedenis van de huishoudelijke hulp, u houdt het van me tegoed.

In Sunday Bloody Sunday wordt Glenda kwader en kwader omdat ze genoegen neemt met een man die niet voor haar kiest, een man die alleen maar een driehoeksverhouding wil.

Marat/Sade (1967) van Peter Brook zag ik al eerder. Wat een film. Wat een toneelstuk.

Women in Love (1970) zag ik nog veel eerder.

Die vier films zijn ‘seksuele revolutie’-films. The Maids toont een beetje sadomasochisme, de meest edele der erotische bedrijvigheden. Het resultaat is best geil. Sunday Bloody Sunday heeft het over biseksuele liefde, driehoeksverhoudingen, vrije liefde en toont kussende mannen. Women in Love heeft een homo-erotische vechtscène tussen naakte venten. Marat/Sade combineert de Franse met de seksuele revolutie.

Glenda, die in deze en vele andere films schitterde, ging rond haar vijftigste in de politiek maar zal toch vooral als actrice herinnerd worden.

Rust zacht Glenda.