In de Verenigde Staten stierf Fredric Jameson, de marxistische intellectueel die misschien nog wel bekendst werd met een uitspraak die hij niet zelf bedacht:
‘Het is tegenwoordig gemakkelijker je het einde van de wereld voor te stellen dan het einde van het kapitalisme.’
Hij schreef die uitspraak toe aan iemand en die iemand was H. Bruce Franklin (1934 – 2024) van wie het toeval wil dat die ook eerder dit jaar overleed.
In Duitsland stierf de kunsthistoricus Hans Belting, of zoals men dat in het Duits zo mooi zegt: Kunstwissenschaftler, kunstwetenschapper dus. Wij zeggen kunsthistoricus of kunstcriticus, maar bij dat laatste denken wij eerder aan iemand die hedendaagse kunstwerken beoordeelt.
Belting schreef in 2002 Hieronymus Bosch: Garten der Lüste een boekje helemaal gewijd aan het meest fantastische schilderijen aller tijden: De tuin der lusten van Bosch.
Belting kwam op mijn radar toen ik Sferen van Sloterdijk las in 2009. Dat boek toont op de cover het detail uit De tuin der lusten waar een man en een vrouw in een amniotische zak aan elkaar zitten te frunniken. Helaas scheen de vertaler van Belting niet te weten dat het om een vruchtzak ging en daarom had ik het in mijn boek De geschiedenis van de erotiek (2011) nog over een luchtbel in plaats van een vruchtzak.
Voor de rest van mijn beschrijving baseerde ik me wel op Belting en ik had het over ‘de barsten in de bel, de minuscule scheurtjes die onvermijdelijk elke bel van verliefdheid uiteindelijk doen openspatten, zodat de bewoners van de bel bedekt worden met een sluier van liefdesverdriet.’
Rust zacht Hans.
Claire Bretécher was a French cartoonist, co-founder of L’Écho des savanes.
I used to buy issues of L’Écho des savanes in the late 1980s, a particularly fruitful time for comics, with highlights such as Tanino Liberatore, Enki Bilal, Wim T. Schippers, Jacques Tardi, Guido Crepax, Jean Giraud, Milo Manara, Georges Pichard and François Schuiten.
There was something subversive about the whole comics scene in those days, what you may now call the pre-internet days. Shops all of over Europe catered to the tastes of underground comic lovers, or so it seemed.
Only now that Claire Bretécher is dead, I discover her Agrippine character who was the heroin of nine albums. On the first self-titled album of 1988 Agrippine is shown reading the fictional Heidegger in the Congo (1988), a reference to Tintin in the Congo (1931).
I have not had the time to fully investigate Heidegger in the Congo but I suppose the link is that Heidegger was a Nazi and that Hergé’s album in the Congo is now considered racist.
Above, you will find an episode of the televised Agrippine.
Alas. No subtitles.