Het zijn de woorden van Jahsonic en hij spreekt tot zijn oude leermeester, de grijsaard die daar achterover leunt in de sofa, de man die hem de stiel van het doodgraven geleerd heeft.
‘Zo noem ik zelfmoord tegenwoordig. Een domdaad.’
‘Ben je van Boxsel beginnen lezen, jongen?’
Jahsonic knikt.
‘Uit het leven stappen, zegt men tegenwoordig, maar ik noem het de opperdomdaad.’
‘En wie heeft er een einde aan gemaakt Jahsonic?’
‘Jeff Baena, de Amerikaan die met David O. Russell de medeschrijver is van I Heart Huckabees (2004), met gemak een der vermakelijkste films van de laatste twintig jaar.’
I Heart Huckabees trailer
‘Oh, ik zag die film ook,’ kirt Leonardo, die vandaag goed bij de pinken is.
‘Onder Carter hebben de Verenigde Staten de gewoonte om rechtse regimes te steunen oorlog te voeren tegen hun eigen liberalen grotendeels laten varen. Onder Reagan, vooral als Kissinger een comeback maakt, zou die smerige vorm van Realpolitik wel eens hervat kunnen worden.’
–‘Kissinger is nooit teruggekeerd, hij is gewoon zijn consultancybureau blijven runnen, maar dat kon Clive James niet weten toen hij de woorden hierboven schreef die verzameld zouden worden in Glued to the Box (1983).’
–‘Mijn opmerkingen rond de vuile rol die de Verenigde Staten heeft gespeeld in de wereldheerschappij heb ik bij de dood van Kissinger opgeschreven. De rol van Jimmy was de properste van alle recente Presidenten van de VS, én hij kwam het dichtste in de buurt van vrede tussen Israël en Palestina.’
–‘Rest mij nog jullie te bedanken lieve collega’s doodgravers, voor al het harde werk dat jullie in 2024 hebben verzet.’
Ik hoor wat goedkeurend gegrom. Ongeduldig geschuifel met de voeten.
–‘En jullie ook, trouwe lezers van de verslagen van de hoofddoodgraver van Dodenstad.’
Leonardo is erachter gekomen, ik voel het. Toch zegt hij niets.
Marisa Paredes zingt “Piensa en mí” (1935)
Hij laat me begaan.
Ook nu, nu ik haast verzuimd had het stoffelijk overschot van de Spaanse actrice Marisa Paredes naar Dodenstad te laten overbrengen, ook nu zegt hij niets.
Hij laat me maar doen. En dan zie ik plots de link tussen Paredes en Almodóvar (°1949) en hoewel ik de Spaanse erfgenaam van Douglas Sirk de laatste jaren niet meer op de voet volg, roept zijn vroege werk nog steeds warme gevoelens op, je kan hem met niemand vergelijken of het moet François Ozon (°1967) zijn, maar ik dwaal af.
Kortom, ik kom erop uit dat Paredes de rol speelt van de egocentrische moeder in Tacones lejanoos (1991, Hoge hakken) en ik breng het nodige papierwerk in orde.
“Un año de amor” door Letal, de drag queen die Marisa Paredes imiteert.
In die film zingt Paredes het nummer “Piensa en mí” (1935, Denk aan mij). Elders in de film croont de drag queen die haar imiteert “Un año de amor” (Een jaar vol liefde), een nummer dat de kunstzinnige boomers zullen kennen zonder te weten dat het lied eigenlijk een cover van “C’est irréparable” (1963, Het is onherstelbaar) van Nino Ferrer is waarvan de Nederlandse vertaling zo gaat:
Martial Solal was een Frans muzikant en componist die in de wereld van de jazz bedrijvig was. Misschien was Martial wel het best gekend omwille van zijn soundtrack voor Jean-Luc Godards film À bout de souffle (1960), waar van ik, Jahsonic, hoofddoodgraver van Dodenstad, “New York Herald Tribune” de mooiste track vind; misschien wel omdat het iets van de sfeer van de vroege soundtracks van Jacques Tati oproept.
Lennie De Ice was een Brits muzikant gekend voor composities als “We Are I.E.” (1991), een vroege hit in de ‘jungle’ scene.
“We Are I.E.” (1991)
Leonardo weet niet dat ik Lennie een plaats in Dodenstad heb gegeven, dichtbij waar J. Saul Kane begraven ligt; hij zou dat afgekeurd hebben en misschien zelfs verhinderd. Hij is er evenmin op de hoogte van dat ik verzuimde Breytenbach zijn laatste rustplaats in Dodenstad te bezorgen. Ik heb hem wijsgemaakt dat ik Breytenbach een heel mooie dienst heb gegeven. Leonardo is nog maar zo weinig te been, zo amper bij de zaak dat hij nooit achter de waarheid zal komen, tenzij iemand mij verraadt natuurlijk.
Hoewel ik hem uiteraard al in betere doen gezien heb, stelt Leonardo het redelijk goed. Hij maakte mij attent op de dood van Arthur Frommer. Hij heeft via zijn connecties een bevel getekend om diens stoffelijk overschot naar hier te laten overbrengen.
Europe on $5 a Day
‘Frommer?,’ vraag ik.
‘Een gids, Jahsonic. Iemand die in de jaren vijftig en zestig gerugzakte Amerikaanse jongelingen de weg op het continent wees. Voor vijf dollar per dag, beloofde hij hen.’
Het doet me onmiddellijk denken aan mijn eigen jeugd, toen ik als zestienjarige met Jean-Marc van Sint-Niklaas naar de Atlantische Oceaan en van daar naar de Middellandse Zee liftte. Op die reis van drie weken heb ik maar achtduizend frank uitgegeven, wat belachelijk weinig was, zelfs naar de normen van toen. Wij aten dan ook drie weken aan een stuk stokbrood met confituur. Geen wonder dat ik op het einde ziek werd en in het ziekenhuis diende opgenomen te worden.
‘Ah, de reisgidserij, een van mijn favoriete studiegebieden,’ zegt Leonardo, me wakker makend uit mijn dromerijen, ‘Frommer kwam al in 1957 met zijn Europe on $5 a Day, dat was vóór Lonely Planet, die pas zestien jaar later met hun Across Asia on the Cheap (1973) deden wat Arthur hen voorgedaan had. Voor het gemak vergeet ik Hitch-hiker’s Guide to Europe van 1971 nog’, voegt Leonardo eraan toe, die — zo mag nog maar eens blijken — een ongelofelijke drang naar volledigheid heeft.
‘In Nederland heeft Pieter Stokvis nog geschreven over hoe de Nederlanders in de 19de eeuw in de Baedeker en de Murray afgeschilderd werden.’
Ik weet dat allemaal niet, ik vraag me gewoon af waar ik het graf van Frommer een plaats moet geven. Bij de Amerikaanse schrijvers? In het historisch perk, naast Starke, Baedeker en Murray?
‘Ja, doe dat maar,’ zegt Leonardo, ‘leg hem maar bij Starke, Baedeker en Murray.’
‘Doe ik baas’, zeg ik, ‘goed wetende dat ik eigenlijk de baas ben nu en ik hem niet meer baas moet noemen; en mij tegelijkertijd afvragend: heeft Leonardo mijn gedachten gelezen? Ik heb toch niets gezegd?
Zowel Mark Moore als Erkki Rautio stuurden mij een bericht met de vraag of J. Saul Kane een plaats op Dodenstad kon krijgen. Kane is de man van platen als “Sex Sluts’N’Heaven” (1995). Ik heb er niet lang over moeten nadenken. alleen vind ik het jammer dat ik die plaat niet op de plechtigheid in Dodenstad zal kunnen afspelen. Jammer, maar ik begrijp het wel, die muziek past nu eenmaal niet bij de sfeer van een begraafplaats.
Hoofddoodgraver Leonardo is ziek en hij heeft aan mij gevraagd om gedurende onbepaalde tijd de honneurs waar te nemen. Meestal consulteerde Leonardo mij voor de muziekdoden, zelf was hij meer thuis in de kunstdoden en anderen adviseerden hem dan weer over andersoortige doden.
Goed, ik neem het van hem over en wens hem veel beterschap. We houden u van zijn toestand op de hoogte.
In Frankrijk stierf Charles Dumont, bekend als componist van de melodie van “Non, Je Ne Regrette Rien” (1956), wat zoveel betekent als “Nee, ik heb nergens spijt van “, bekend geworden in de versie van Édith Piaf uit 1960.
Over spijt kan ik wel een en ander vertellen, over hoe het beter is spijt te hebben van iets wat je gedaan hebt in plaats van spijt te hebben van iets wat je niet hebt gedaan.
Peter Sinfield was een Engelse dichter en songschrijver bekend als medeoprichter en tekstschrijver van de rockband King Crimson. Hij schreef de tekst van “21st Century Schizoid Man” (1969) die ik hier voor de aardigheid vertaal :
Kattenpoot ijzeren klauw Neurochirurgen schreeuwen om meer Bij de gifdeur van paranoia De schizoïde mens van de eenentwintigste eeuw
–“21st Century Schizoid Man” (1969)
Die song vindt elke muziekliefhebber wel goed, ook zij die prog maar een koel hart toedragen en dat zijn er nogal wat.
Frank Auerbach was een schilder die ik niet kende. Nu ik zijn werk onder ogen krijg, merk ik de de dikke lagen verf. Auerbach wordt in een adem genoemd met Lucian Freud en Francis Bacon maar verdiende nooit het grote geld dat zijn vrienden binnenrijfden. Ook niet achteraf, als zijn doeken voor miljoenenbedragen doorverkocht werden, want op die meerwaarde krijgt een kunstenaar geen geld.
Ene Stephen Smith interviewt Frank Auerbach in 2015
‘We zijn alleen van de wieg tot het graf’, zegt hij in een interview en ik vind de uitspraak vandaag bijzonder toepasselijk.
En in datzelfde interview zegt hij, als bewijs dat hij niet betreurt dat hij naast het grote geld gegrepen heeft:
‘Ik ben naar nachtclubs geweest dankzij Lucian en ik ben naar chique restaurants geweest dankzij Francis.’
Over de dikke lagen verf die Auerbach bezigde: dat soort dikke verf noemt men impasto en ik moet onmiddellijk aan de Nederlandse popartkunstenaar Bram Bogart (1921 – 2012) denken die de impasto naar absurde diktes leidde.
