Tag Archives: 2023

RIP Joan DeJean (1948 – 2023)

En vorig jaar reeds stierf academica Joan DeJean in de Verenigde Staten zonder dat ik daar vanop de hoogte was. Wij hebben alles in beweging gezet om haar stoffelijk overschot te laten opgraven en het naar Dodenstad te laten overbrengen. Ze zal een plaatsje krijgen naast Robert Darnton die ondertussen ook al tegen de 85 aanloopt en statistisch gezien weinig kans maakt nog twintig jaar te leven.

*The Reinvention of Obscenity* (2002), op de cover staat het schilderij *Farceurs français et italiens depuis 60 ans et plus* (1670), soms toegeschreven aan Antonio Verrio.

Ik ken DeJean van boeken zoals The Reinvention of Obscenity (2002), een bron voor mijn boek De geschiedenis van de erotiek (2011).

In The Reinvention of Obscenity beschrijft de academica het ontluikende concept obsceniteit in het vroegmoderne Frankrijk aan de hand van de volgende drie werken: de hoerendialoog L’Escole des Filles, het gedicht “Tout est foutu” van Viau en L’Ecole des Femmes van Molière, bij ons ook gekend als De leerschool der vrouwen.

Het boek begint met de woorden:

‘Het proces tegen de dichter Theophile de Viau in 1623 is een mijlpaal in de heruitvinding van obsceniteit en in de geschiedenis van de censuur.’

Waarom DeJean hier spreekt van heruitvinding i.p.v. uitvinding is mij een raadsel waar ik u misschien binnen tien jaar een antwoord op kan geven, of morgen, naargelang mijn bezigheden hier in Dodenstad mijn volledige, dan wel halve aandacht vergen. Wel kan ik u zeggen dat in 1623 de term obsceniteit nog niet gebezigd werd, men sprak toen van folastrie.

Rust zacht Joan.

RIP Les McCann (1935 – 2023)

Les McCann was een Amerikaans pianist en zanger die actief was in de jazz, meer specifiek in een variant die aangeduid wordt met de term ‘soul jazz’, een kruising tussen het volkse van soul en de op artisticiteit aanspraak makende jazz^*.

“Go On and Cry” (1974)

Nummers om nota van te nemen zijn “Sometimes I Cry” (1972), “Go On and Cry” (1974) en “Vallarta” (1977).

Van “Sometimes I Cry” werd de drumpartij door Massive Attack ‘gestolen’.

“Sometimes I Cry” (1972)

Het album Layers (1972) is dan weer opmerkelijk voor het vroege gebruik van elektronica op een jazzplaat.

“Vallarta” (1977)

Massive Attack waren niet de enigen die gingen snuisteren in de catalogus van McCann. Zo’n driehonderd artiesten sampleden zijn platen.

Ik heb aan Jahsonic – heb ik jullie al over Jahsonic verteld? – gevraagd hem naast Michel Sardaby te leggen. Stilistisch is er verwantschap. Bovendien zijn ze van hetzelfde jaar.

Rust zacht Les.

_{*Jazz kan sinds de Tweede Wereldoorlog op dat artistieke aanspraak maken, ttoen het gecanoniseerd werd.}

RIP William Pope.L (1955 – 2023)

Mijn naam is Leonardo en de doden zijn mij dierbaar.

Ik ben de hoofddoodgraver van Dodenstad.

Ik ontving een paar dagen geleden het stoffelijk overschot van William Pope.L, een Amerikaans kunstenaar die vooral gekend was voor zijn kunstperformance 22 Miles, 9 Years, 1 Street (2001-2010), (Nederlands; 22 mijl, negen jaren, een straat). Die performance bestond uit het feit dat hij de volledige lengte van Broadway, een straat van 22 mijl – meer dan dertig kilometer dus – al kruipend aflegde.

Documentary on Pope.L

Hij deed er – met pauzes – negen jaar over. Ik meende begrepen te hebben dat hij die performance had opgezet omdat enkele van zijn familieleden tijdens de befaamde huizencrisis hun woning verloren waren en dakloos waren.

Pope.L noemde zichzelf de vriendelijkste zwarte kunstenaar van de Verenigde Staten.

Rust zacht William.

RIP Otar Iosseliani (1934 – 2023)

Favorites of the Moon (1984)

In Frankrijk stierf Otar Iosseliani, een in Georgië geboren schijnbaar vergeten filmmaker.

In 1982 week hij uit naar Frankrijk en daar maakte hij Les Favoris de la lune (1984), een film die objecten eerder dan mensen als hoofdpersonages heeft.

Een porseleinen servies en een 19de-eeuws schilderij gaan van hand tot hand.

Het schilderij, bij elke diefstal uit de lijst gesneden, wordt steeds kleiner en het porseleinen servies breekt op het einde van de film in duizend stukken.

De titel van de film verwijst naar Shakespeares Henry IV, waarin de dieven ‘the minions of the moon’, de gunstelingen van de maan, genoemd worden.

Het concept van objecten als personages doet denken aan de Amerikaanse film Twenty Bucks (1993) waar een 20 dollar biljet de ‘hoofdrol’ speelt.

Rust zacht Otar.

RIP Giovanni Anselmo (1934 – 2023)

Untitled (Sculpture That Eats) (1968) van Giovanni Anselmo

Giovanni Anselmo was een Italiaans kunstenaar die werkte binnen de arte povera scene. Ik geloof dat er een moment is geweest in de Italiaanse kunst dat alle kunstenaars binnen dat ‘arme kunst’ paradigma werkten. Ik heb er – enkele voorbeelden niet te na gesproken – werkelijk een hekel aan, geef mij maar de oppervlakkigheid van pop art.

Het werk waarvoor Anselmo zijn voorlopige plaats – de eeuwigheid zal hij vrees ik niet halen – in de geschiedenisboeken krijgt is ‘Senza titolo (Struttura che mangia)’, ‘Zonder titel (Structuur die eet)’. Het werk bestaat uit een granieten paaltje waar de kunstenaar een krop sla tegenhoudt met een andere granieten blok. Met een ijzerdraad bindt hij het geheel vast. Naarmate de krop sla verwelkt, wordt de biomassa kleiner en zal de granieten blok naar beneden vallen. Waarop de museumdirectie een nieuwe krop sla moet gaan halen bij de sla-boer. Want, tja, de structuur heeft de sla opgegeten.

Desalniettemin, rust zacht Giovanni

RIP Amp Fiddler (1958 – 2023)

“Superficial” (2002) van Amp Fiddler

Amp Fiddler was een Amerikaans zanger en muzikant, actief in funk, soul en dance.

Amp staat voor amplifier, Engels voor versterker.

Fiddler slaat op iemand die ‘fiddlet’, dus iemand die wat met knopjes aan het prutsen is.

De versterkers en de knopjes in kwestie zitten dan in en op keyboards, want Amp Fiddler was vooral bekend als toetsenist

Tot zijn bekendste composities hoort “Superficial” (2002).

Continue reading →

RIP Jim van der Woude (1948 – 2023)

In Nederland stierf de acteur Jim van der Woude.

Hij behoorde tot de school van Alex van Warmerdam (Abel, Ober, Borgman) en Jos Stelling (De illusionist), twee van mijn favoriete Nederlandse filmmakers.

Er was in België niets rond van der Woudes dood te doen en ook in Nederlands scheen hij grotendeels vergeten.

Op YouTube vind je film De wisselwachter van Jos Stelling. Zelfs met de nergens-op-slaande Engelse ondertitels en de Russische overdubs is de film nog een plezier om te kijken.

Van der Woude speelt de wisselwachter in een klein verlaten stationnetje waar op een dag een chique Française strandt. Ze zal er een jaar blijven; vier seizoenen lang in dat naamloze desolate landschap. Er wordt amper gesproken, zoals wel meer gebeurt in de films van Stelling.

Continue reading →

RIP Antonio Negri (1933 – 2023)

Antonio Negri stierf in Frankrijk want in Italië mocht hij lange tijd niet meer binnen. Hij was daar door de Italiaanse overheid verbannen.

Men achtte Antonio Negri in Italië medeverantwoordelijk voor de algemene sfeer tijdens de loden jaren, dus ook voor de doden die er vielen. Met de loden jaren bedoelt men de terroristische aanslagen die in de jaren tachtig gepleegd werden door extreemlinkse en in mindere mate door extreemrechtse organisaties. In Italië heetten die extreme communisten de Rode Brigades (Brigate Rosse). Hun broertjes en zusjes in Duitsland waren de Rote Armee Fraktion.

Ik vraag mij af wat het feit dat Negri in Franrijk aan de universiteit mocht gaan lesgeven heeft gedaan met de diplomatieke betrekkingen tussen die Italië en Frankrijk.

Bij ons zal alleen Anton Jäger – de zoon van Anne Teresa De Keersmaeker – iets zinnig over de dood van Antoni Negri kunnen zeggen, hij is de enige met wat baggage. Marxistische baggage bedoel ik dan want Jäger is een zelfverklaard marxist.

Continue reading →

RIP Graziella Magherini (1927 – 2023)

‘Toen ik uit de portiek van Santa Croce tevoorschijn kwam, werd ik overvallen door een hevige hartklopping (hetzelfde symptoom dat in Berlijn een zenuwtoeval wordt genoemd); mijn innerlijke levensbron was plots opgedroogd en ik vreesde voortdurend al lopend op de grond te vallen.’

Dat lezen we in ‘Rome, Napels en Firenze’ (1817), een reisverslag van de Franse schrijver Stendhal (1783 – 1842), waarin hij vertelt hoe hij onwel wordt door de pracht van Firenze.

Die hartkloppingen waren honderdzestig jaar later de aanleiding om een nieuw syndroom te benoemen – het syndroom van Stendhal – een psychische aandoening die optreedt als iemand volledig overrompeld wordt door de schoonheid van kunst.

Continue reading →

RIP Ryan O’Neal (1941 – 2023)

Ryan O’Neal was een Amerikaans acteur.

Tatum en vader Ryan in de film Paper Moon(1973).

Van een van zijn films heb ik ontzettend genoten, dat was Paper Moon (1973) waarin zijn dochter Tatum zijn sidekick is.

Love Story (1970) zag ik nooit, maar ik ken de muziek van Francis Lai, “Where do I begin” wel.

Van Barry Lyndon (1975) weet ik dat ik hem veel te jong zag in — als ik me niet vergis — de Monty, de bioscoopzaal in de Montignystraat in Antwerpen, samen met mijn vader, die een filmfreak was.

Steven De Foer noteerde heel scherpzinnig in De Standaard:

‘Zoals vaker had O’Neal wel de hoofdrol, maar werd er niet over hem gepraat. Hij was een meer dan behoorlijk acteur en een fysiek aantrekkelijke man, maar straalde te weinig persoonlijkheid uit – te vlak om zich te kunnen meten met veel van zijn tegenspelers, cinematografisch grootmeesterschap of meeslepende filmmuziek.”
Steven De Foer

Meer dan behoorlijk acteur, fysiek aantrekkelijk maar te vlak en te weinig uitstraling.

En dan stel ik mij de vraag: wat precies straalt iemand uit als hij iets uitstraalt?

Rust zacht Ryan.